ΛΙΓΚΡΗΣ | ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ
στα Ιλίσια
ΓΝΩΣΙΑΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Τι είναι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία;
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία είναι μια επιστημονικά τεκμηριωμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση η οποία έχει αποδειχτεί αποτελεσματική σε ένα μεγάλο εύρος ψυχολογικών προβλημάτων. Στόχος της θεραπείας είναι η εξάλειψη των προβλημάτων αυτών μέσω της αυτορρύθμισης και της αυτοδιαχείρισης. Ο θεραπευόμενος δηλαδή μαθαίνει να γίνεται ο θεραπευτής του εαυτού του, παίρνοντας ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της ζωής του και ενισχύοντας την αυτονομία του. Πρόκειται για μια βραχύχρονη θεραπεία εστιασμένη στο «εδώ και τώρα», ταυτόχρονα όμως τα σημαντικά γεγονότα στο παρελθόν του κάθε ανθρώπου υπογραμμίζονται και συνδέονται με τον ιδιαίτερο τρόπο που αυτός αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τα πράγματα σήμερα. Η βασική αρχή της Γνωσιακής Συμπεριφορικής προσέγγισης είναι ότι τα συναισθήματα και η συμπεριφορά μας δημιουργούνται μέσω του τρόπου που σκεπτόμαστε και επεξεργαζόμαστε τα γεγονότα της ζωής μας. Μέσα από τη συνεργατική σχέση με τον θεραπευτή, ο θεραπευόμενος συνειδητοποιεί πώς σκέπτεται για τον εαυτό του, τις σχέσεις του με τους άλλους και το μέλλον, κατανοεί τις συσχετίσεις μεταξύ των συναισθημάτων, των συμπεριφορών και των σκέψεων του και μαθαίνει να τα διαχειρίζεται πιο αποτελεσματικά.
Ποια είναι η θεωρία πίσω από τη Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία;
Η ΓΣΘ είναι μια προσέγγιση επίλυσης προβλημάτων σχεδιασμένη για να βοηθά τους ανθρώπους που έρχονται αντιμέτωποι με ενοχλητικά ή οδυνηρά συναισθήματα και δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς. Πληθώρα επιστημονικών μελετών έχουν δείξει ότι αυτές οι δυσκολίες συσχετίζονται με αρνητικούς, μονοδιάστατους ή επικριτικούς τρόπους σκέψης. Όταν εξετάζουμε αυτές τις σκέψεις, τυπικά ανακαλύπτουμε ότι είναι ανακριβείς και δεν καθρεπτίζουν τα γεγονότα όπως πραγματικά είναι. Για τον λόγο αυτό ονομάζονται γνωσιακές διαστρεβλώσεις. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, τα άτομα μαθαίνουν να εντοπίζουν αυτές τις σκέψεις και να τις αντικαθιστούν με άλλες, περισσότερο πολυδιάστατες, ακριβείς ή χρήσιμες. Με λίγα λόγια η Γνωσιακή θεωρία υποστηρίζει ότι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα γεγονότα της ζωής μας παίζει τον πιο καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των συναισθημάτων και της συμπεριφοράς μας και όχι τα ίδια τα γεγονότα. Αυτοί οι τρόποι σκέψης καθορίζονται με τη σειρά τους από πιο θεμελιώδεις πεποιθήσεις για τον εαυτό μας ή τον κόσμο. Ο θεραπευτής βοηθά στην αποκάλυψη αυτών των πεποιθήσεων και στην ανάπτυξη ενός πιο εποικοδομητικού και λειτουργικού πλαισίου σκέψης ώστε να επιτευχθεί βαθιά και ανθεκτική αλλαγή.
Ποιοι είναι οι στόχοι της Γνωσιακής Συμπεριφορικής Θεραπείας;
Ο θεραπευτής μαζί με τον θεραπευόμενο συνεργάζονται από κοινού με σκοπό:
- να προάγουν την αυτεπίγνωση του θεραπευόμενου αναγνωρίζοντας και διακρίνοντας τις διαφορές ανάμεσα στα υγιή και τα προβληματικά συναισθήματα
- να διαμορφώσουν μια αμοιβαία κατανόηση για τον τρόπο που οι σκέψεις επιδρούν στα οδυνηρά συναισθήματα και τα δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς
- να μειώσουν ή να εξαλήψουν τα συμπτώματα μέσα από τεχνικές επίλυσης προβλημάτων και συμπεριφορικές αλλαγές
- να αναπτύξουν τρόπους αυτοελέγχου και αυτορρύθμισης του συναισθήματος χρησιμοποιώντας τεχνικές αναγνώρισης και αλλαγής διαστρεβλωμένων σκέψεων
- να σχεδιάσουν ένα πλάνο πρόληψης μελλοντικών συναισθηματικών δυσχεριών
- να επιτύχουν την προσωπική ανάπτυξη του θεραπευόμενου μέσα από την αυτογνωσία και την αλλαγή των πυρηνικών πεποιθήσεων
Πώς ασκείται στην πράξη η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία;
Κατά κανόνα οι ατομικές συνεδρίες είναι εβδομαδιαίες και διαρκούν 50 λεπτά. Η διάρκεια της συνολικής θεραπείας είναι βραχύχρονη, συνήθως γύρω στις 15-20 συνεδρίες. Ωστόσο μπορεί να χρειαστούν πολύ περισσότερες ή πολύ λιγότερες ανάλογα με τους στόχους που θέτουν συνεργατικά ο θεραπευτής μαζί με τον θεραπευόμενο και τον τύπο των προβλημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Οι πρώτες συνεδρίες αφιερώνονται στην εδραίωση μιας ισχυρής θεραπευτικής συμμαχίας, στη λήψη ιστορικού, στην κατανόηση των προβλημάτων και τον σχεδιασμό των θεραπευτικών στόχων. Για κάθε ψυχολογικό πρόβλημα και κάθε ξεχωριστό θεραπευόμενο χρησιμοποιείται μια διαφορετική διαμόρφωση περίπτωσης όπου σχεδιάζεται ένα ειδικό θεραπευτικό πλάνο που ανταποκρίνεται στις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε ατόμου. Στις επόμενες συνεδρίες ο θεραπευτής αναλαμβάνει έναν ενεργό και καθοδηγητικό ρόλο ώστε να βοηθήσει τον θεραπευόμενο να μάθει νέες δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων, τροποποίησης των δυσλειτουργικών σκέψεων και υιοθέτησης υγιών συμπεριφορών. Ο θεραπευόμενος καλείται να αναλάβει έναν εξίσου ενεργό ρόλο σε συνεργασία με τον θεραπευτή και να πειραματιστεί με καινούριες λύσεις εφαρμόζοντας τις νέες του δεξιότητες στην πραγματική ζωή μεταξύ των συνεδριών και να αξιοποιήσει νέες τακτικές. Με την ολοκλήρωση των στόχων, ένας περιορισμένος αριθμός αραιότερων συναντήσεων μπορεί να συμφωνηθεί ώστε να διατηρηθεί το επιθυμητό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Σε τι διαφέρει η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία από άλλες ψυχοθεραπείες;
Η ΓΣΘ διαφέρει από άλλες πιο παραδοσιακές θεραπείες με τους εξής τρόπους:
- είναι ενεργητική
- είναι καθοδηγητική
- είναι εστιασμένη στο «εδώ και τώρα»
- είναι δομημένη και προσανατολισμένη στους στόχους
- είναι βραχύχρονη
- είναι βασισμένη στην ισότιμη και συνεργατική σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου
- είναι θεμελιωμένη σε μεγάλο εύρος ερευνών αποτελεσματικότητας
Πόσο αποτελεσματική είναι η ΓΣΘ; Για ποια προβλήματα ενδείκνυται;
Πάνω από 500 μελέτες αποτελεσματικότητας έχουν επιβεβαιώσει τα οφέλη της ΓΣΘ. Οι περισσότερες δείχνουν ότι είναι εξίσου αποτελεσματική με τη φαρμακευτική αγωγή στην εξάλειψη συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους, με μικρότερα ποσοστά υποτροπών.
Επιπλέον η αποτελεσματικότητά της είναι καταγεγραμμένη για τα εξής προβλήματα:
- Πανικός και Αγοραφοβία
- Φοβίες
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
- Κοινωνική φοβία
- Διαταραχή μετά από μετατραυματικό στρες
- Διπολή διαταραχή
- Προβλήματα στον ύπνο
- Προβλήματα με ουσίες ή αλκοόλ
- Υποχονδριακή διαταραχή
- Προβλήματα πρόσληψης τροφής (Ψυχογενής ανορεξία ή βουλιμία)
- Προβλήματα θυμού
- Ιατρικά προβλήματα που σχετίζονται με το στρες όπως υψηλή πίεση, πονοκέφαλοι και χρόνιος πόνος
- Σεξουαλικές δυσλειτουργίες
- Προβλήματα ζεύγους
Τι να κάνω αν είμαι αναποφάσιστος σχετικά με τη θεραπεία;
Δείτε τη θεραπεία σαν ένα πείραμα
Δεν υπάρχει κάποιος τρόπος να γνωρίζετε με 100% βεβαιότητα εκ των προτέρων ότι η θεραπεία θα σας βοηθήσει, ωστόσο έχει βοηθήσει αμέτρητους άλλους ανθρώπους με ψυχολογικές δυσκολίες. Σκεφτείτε να δώσετε στη θεραπεία μια ευκαιρία. Δεν υπάρχουν άλλωστε στοιχεία ότι δεν θα σας βοηθήσει.
Συνειδητοποιήστε ότι δεν παίρνετε μεγάλο ρίσκο
Αν αποφασίσετε ότι δεν σας ταιριάζει μπορείτε να σταματήσετε ανα πάσα στιγμή. Αν όμως ανακαλύψετε ότι σας ωφελεί, το κέρδος θα είναι μεγάλο. Μην αφαιρείτε από τον εαυτό σας την ευκαιρία να βελτιώσετε τη ζωή σας.
Αναγνωρίστε ότι είναι φυσιολογικό να προβληματίζεστε
Είναι λογικό να αμφιβάλλετε μπροστά σε ένα τέτοιο βήμα. Αλλά αν προβλέπετε ότι τίποτα δεν είναι ικανό να σας κάνει να νιώσετε καλύτερα, είναι πολύ πιθανόν να κάνετε λάθος.
Σκεφτείτε τη σαν επένδυση
Στη σημερινή εποχή τα οικονομικά προβλήματα συχνά βάζουν φρένο στα σχέδιά μας. Ο στόχος της ΓΣΘ είναι να κρατήσει το κόστος χαμηλά, προσφέροντας μικρότερο αριθμό συνεδριών και βοηθώντας τον θεραπευόμενο να γίνει θεραπευτής του εαυτού του. Με αυτόν τον τρόπο η δουλειά που γίνεται στη θεραπεία διδάσκει τρόπους διαχείρισης που μπορείτε να χρησιμοποιείτε χωρίς τη βοήθεια του θεραπευτή σας και αποτρέπει την ανάπτυξη νέων προβλημάτων.